Prioritering: op weg naar een financiële pandemie

De Covid pandemie confronteerde ons voor het eerst met serieuze, ethische prioritering dilemma’s op het gebied van prioritering. Wie mag er wel het ziekenhuis in, wie niet? Wie moet voorrang krijgen, wie kan of moet wachten? Zo ver is het gelukkig niet gekomen. Althans in Nederland. Het was wel kantje boord, het ging maar net goed.

Hadden we dit kunnen zien aankomen? En wat is dan ‘dit’? De pandemie of het prioriteitsvraagstuk? Het antwoord op beide vragen is even helder als pijnijk. Beide hadden we kunnen zien aankomen Sterker nog, beiden waren voorspeld. Al lang van tevoren.

Pandemieën zijn van alle tijden. Het is een terugkerend verschijnsel. Een van de oudst bekende is de pest van Justinianus of Justiniaanse pest (541-549 AD). Maar sindsdien zijn er vele te noemen. Wat wel nieuw is, is de verspreidingssnelheid. Dit heeft alles te maken met de globalisering. Mensen reizen meer dan voorheen. Vaker en verder. En komen zo sneller met anderen in aanraking waardoor ze ook eerder bacteriën en virussen kunnen meedragen. Mijn essay gaat echter niet over pandemieën maar over prioritering.

Ga rechtstreeks naar mijn essay, of kijk op mijn publicatiepagina, of lees eerst dit bericht verder.

Onbetaalbare zorg in Nederland

Al jaren praten we in Nederland over stijgende zorgkosten. Inmiddels hebben we het zelfs over uit de hand lopende kosten. Ook het schaarste probleem is niet nieuw. Al in 1991 vroeg de regering de commissie Dunning het prioritering-vraagstuk onder de loep te nemen. En dit te relateren aan de oplopende kosten. Sindsdien zijn beide problemen niet opgelost. Sterker nog, ze worden hoe langer hoe nijpender. Het steeds precairder wordende personeelsgebrek gaat ook niet helpen. De werkdruk blijft toenemen, de roep om betere betaling ook. Het laatste is hoognodig om meer mensen aan te trekken voor zorgberoepen, niet in de laatste plaats in het licht van een sterk vergrijzende bevolking en toenemende chronische gezondheidsklachten. Kortom, wachten we wederom totdat we in een pandemische situatie zijn beland voordat we de discussie daadwerkelijk aangaan? Een financiële pandemische kwestie wanneer we moeten kiezen tussen – ik noem maar wat – onderwijs of zorg. Of huizen bouwen of zorg. Of kinderopvang of zorg… er zijn tal van onderwerpen te bedenken. De kans dat de bodem van de schatkist een keer in zicht raakt is namelijk ook niet ondenkbaar.

Nut en noodzaak van een publiek debat

Waarom zou een publiek debat nuttig of nodig zijn? Allereerst om bewustzijn te creëren. Het feit dat je zelden of nooit een rekening te zien krijgt na een bezoek aan huisarts, ziekenhuis, of andere gezongheidsinstelling maakt dat voor velen de kosten niet inzichtelijk zijn. Wat kost een bezoek aan de huisarts, een ziekenhuisopname of een verblijf in een verpleeghuis? Alhoewel dit wel te achterhalen valt en programma’s als Radar hierover ook berichten, zal zeker niet iedereen (willen) weten wat bijvoorbeeld een ziekenhuis behandeling kost. Om de kosten van een bezoek aan de huisarts te achterhalen, moet je het web even goed afstruinen. Hier krijg je normaliter nooit een idee van want de kosten zijn, op enkele uitzonderingen na, opgenomen in de basisverzekering.

Rawlsiaanse afwegingen

Uitgaande van de gedachte dat het hebben van een inzicht in kosten mensen bewuster maakt, zou dit ook kunnen helpen bij het collectieve afwegen van wat we wel en niet acceptabel en redelijk vinden om te blijven vergoeden. Of wie een vergoeding krijgt. Daarbij ook uitgaande van het feit dat de schatkist geen bodemloze put heeft, helpt een debat over wie, wat, waarom over zorgkostenvergoedingen om te voorkomen dat in stresssituaties overhaaste beslissingen moeten worden genomen. Zoals ten tijde van de Covid-crisis (in 2012 is de regering reeds geadviseerd een discussie op te starten over Rechtvaardige Selectie bij een Pandemie…, ja u leest het goed 2012!).

In ’t kort: we blijven tegen oplopende kosten aanlopen; we blijven nieuwe behandelmethoden ontwikkelen, we blijven langer leven; we blijven meer chronisch zieken krijgen; de personeelstekorten zijn voorlopig niet opgelost. Samengevat: het wordt alleen maar ingewikkelder en duurder. Daar met elkaar – ook of juist ook met de Nederlandse bevolking – over praten, lijkt niet alleen nuttig maar zeker ook noodzakelijk. Om te voorkomen dat we in de nabije toekomst tegenover elkaar komen te staan. Of in de rij moeten staan en wachten totdat er een plekje vrijkomt.